Công ty cổ phần Quốc Tế Minh Quân vừa khai trương mạng tư vấn, đào tạo trực tuyến về năng suất, chất lượng qua trang website www.nangsuatchatluong.vn. Trong cuộc trò chuyện với phóng viên Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn, ông NGUYỄN QUỐC MINH, Tổng Giám đốc công ty, đã nêu ra nhiều yếu tố đang tác động xấu đến năng suất của doanh nghiệp Việt Nam và ông hy vọng trang web sẽ góp phần giúp doanh nghiệp tìm ra những điểm cần cải tiến của mình.
TBKTSG: Lĩnh vực tư vấn của Minh Quân khá rộng, qua kinh nghiệm tư vấn cho hơn 100 doanh nghiệp, ông thấy đâu là điều các công ty nhỏ và vừa Việt Nam cần nhất?
Ông NGUYỄN QUỐC MINH:
Lúc mới thành lập, chúng tôi có tham vọng muốn cung cấp được nhiều dịch vụ tư vấn cho khách hàng. Nhưng sau một thời gian, tôi thấy phải tập trung vào dịch vụ chính là tư vấn cải tiến năng suất và chất lượng, vì đây là cũng là điểm mấu chốt giúp cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa nâng cao khả năng cạnh tranh trên thương trường.
Khi nền kinh tế Việt Nam hội nhập sâu rộng với thế giới, doanh nghiệp muốn tồn tại được thì phải có khả năng cạnh tranh tốt. Muốn vậy, các công cụ quản lý phải thực sự mang lại hiệu quả, chứ không phải chỉ mang tính hình thức. Đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, vấn đề đặt ra là tìm được công cụ thích hợp để trợ giúp họ. Công ty Minh Quân đã nghiên cứu hai công cụ là “5S” và “Kaizen Teian – sáng kiến cải tiến”, nhấn mạnh đến việc cải tiến liên tục. Mục đích chính của hai công cụ này là thúc đẩy toàn công ty chủ động và hăng hái tham gia thực hiện việc cải tiến. Cụ thể là 5S giúp cho người lao động có quyền và trách nhiệm cải tiến thông qua việc tổ chức lại công việc, mặt bằng và vị trí làm việc nhằm nâng cao hiệu suất lao động. Còn Kaizen – sáng kiến cải tiến là hướng tới cải tiến liên tục từ bên trong từng con người bằng cách hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng phát ra các ý tưởng cải tiến, tự tổ chức thực hiện và báo cáo cho lãnh đạo để được khen thưởng, động viên. Dù những ý tưởng này có khi chỉ là những cải tiến nhỏ nhưng nếu được phát triển thành hệ thống và trở thành “văn hóa cải tiến” sẽ tạo thành sức mạnh cho doanh nghiệp.
TBKTSG: Hiện nay doanh nghiệp Việt Nam đang áp dụng nhiều hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến của thế giới, nhưng năng suất vẫn thấp hơn cả chục lần so với các rất thấp, thậm chí có ngành còn nước công nghiệp phát triển. Theo ông, vấn đề là ở chỗ nào?
Một số doanh nghiệp Việt Nam còn coi trọng hình thức bề ngoài hơn là chất bên trong. Khi xây dựng hệ thống quản lý chất lượng, không ít doanh nghiệp quan tâm đến việc được cấp giấy chứng nhận để quảng cáo và bán hàng hơn là sử dụng nó như công cụ thực sự để cải tiến, tăng năng suất. Do vậy, việc tổ chức thực hiện thường hời hợt. Cụ thể là việc thiết lập mục tiêu cải tiến, thu thập và phân tích phản hồi khách hàng, áp dụng các công cụ thống kê để đo lường, phân tích và cải tiến các quy trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp thường bị bỏ qua hay thực hiện mang tính hình thức để đối phó với tổ chức chứng nhận. Nhiều doanh nghiệp bỏ tiền ra thiết lập hệ thống quản lý chất lượng theo ISO 9000, xin cấp chứng chỉ rồi gần như bỏ mặc hoặc không biết phải làm thế nào để phát huy hiệu quả áp dụng một cách triệt để.
Hoạt động cải tiến (nếu có) của doanh nghiệp cũng theo cảm tính hơn là dựa trên những số liệu phân tích. Hơn nữa, nó lại không liên tục và mang tính bộc phát nhiều hơn. Trong khi việc thực hiện sáng kiến cải tiến lẽ ra phải được nuôi dưỡng và duy trì thường xuyên.
Ngoài ra, doanh nghiệp còn ít chú trọng bồi dưỡng nguồn nhân lực, mà chủ yếu tập trung vào khai thác, sử dụng. Nguồn nhân lực cũng như một cái cây. Nếu chỉ lo hái quả, mà không chăm bón, thì đến một lúc nào đó nó sẽ bị tàn lụi.
TBKTSG: Vậy theo ông, doanh nghiệp cần tập trung vào những việc cụ thể gì để có được năng suất cao?
Yếu tố hàng đầu dẫn đến năng suất thấp là người quản lý chưa chú ý đến cải tiến thao tác lao động của công nhân. Lẽ đương nhiên, thao tác là phạm vi đào tạo của trường dạy nghề. Nhưng các trường lại không đáp ứng được nhu cầu, nên mỗi doanh nghiệp phải tự lo việc huấn luyện, đào tạo, bằng cách người cũ hướng dẫn cho người mới một cách “thả nổi không kiểm soát”. Việc không được đào tạo bài bản, khoa học và thiếu phương pháp sư phạm đã dẫn đến thao tác bị hỏng.
Hiện nay, trong các nhà máy gần như không có ai được huấn luyện để thực hiện công việc đo lường thời gian thao tác, nghiên cứu động tác thao tác, tiêu chuẩn hóa công cụ lao động và vị trí làm việc. Có lần tôi đến một xí nghiệp may và thấy một nhân viên nữ cầm đồng hồ bấm thời gian thao tác của các công đoạn. Chỉ nhìn qua loại đồng hồ sử dụng và cách bấm giờ của cô nhân viên là đã biết cách làm không đúng và trong trường hợp này thì chắc chắn không cải tiến được năng suất, mà có khi còn phản tác dụng, gây bất mãn cho người lao động do việc ấn định định mức thời gian không hợp lý.
Bên cạnh đó, người Việt Nam có tâm lý hay so sánh. Nếu họ thấy giá trị nhận được không tương xứng với công sức lao động bỏ ra (so với người khác) thì năng suất sẽ giảm. Vì thế, điều rất quan trọng trong việc thúc đẩy cải tiến, tăng năng suất là giá trị thu được phải được phân chia công bằng, hợp lý. Ngoài ra, sự phối hợp kém trong công việc, khả năng làm việc theo nhóm yếu… cũng là những nhược điểm của lao động Việt Nam ảnh hưởng xấu đến năng suất.
55 là gì?
Đó là những chữ cái đầu của các từ tiếng Nhật “SEIRI”, “SEITON”, “SEISO, SEIKETSU” và “SHITSUKE, tạm dịch sang tiếng Việt là “SÀNG LỌC”, “SẮP XẾP”, “SẠCH SẼ”, “SĂN SÓC” “SẴN SÀNG”. Từ ý nghĩa của các từ bắt đầu bằng 5 chữ S, các nguyên tắc chung của thực hành 5S được hiểu như sau:
- SEIRI (Sàng lọc): Là sàng lọc và di dời “lượng” và “vật” không cần thiết ra khỏi nơi làm việc để việc thực hiện công việc, thao tác được dễ dàng và trôi chảy.
- SEITON (Sắp xếp): Sắp xếp mọi thứ ngăn nắp, theo một trật tự nhất định, tiện lợi khi sử dụng.
- SEISO (Sạch sẽ): Là vệ sinh sao cho không còn rác hay bụi bẩn tại nơi làm việc (kể cả trên nền nhà, máy móc và thiết bị).
- SEIKETSU (Săn sóc): Là luôn săn sóc, giữ gìn nơi làm việc được sạch sẽ, thuận tiện và có năng suất bằng cách liên tục thực hiện Seiri, Seiton, Seiso.
- SHITSUKE (Sẵn sàng): Tạo thành một nề nếp, thói quen tự giác làm việc tốt, duy trì môi trường làm việc thuận tiện với kỷ luật lao động và tác phong công nghiệp cao.
TBKTSG: Ông có cho rằng phương pháp trả lương theo sản phẩm đang được nhiều doanh nghiệp áp dụng có phải giải pháp tốt để tăng năng suất lao động?
Người lao động cần được trả lương xứng đáng theo năng lực thao tác chứ không phải theo số lượng sản phẩm làm ra. Hiện nay, hệ thống trả lương theo sản phẩm đã lỗi thời và ở hầu hết các nước khác đã không còn áp dụng. Trả lương theo sản phẩm chẳng những không khuyến khích công nhân cải tiến và nâng cao tay nghề năng lực thao tác, mà còn kích thích họ làm ẩu, chạy theo số lượng, theo thành tích cá nhân. Điều đó ảnh hưởng xấu đến năng suất của tập thể, dẫn đến hàng bị hư hỏng nhiều, tỷ lệ phế phẩm lớn.
TBKTSG: Trang website www. nangsuatchatluongvn vừa được Minh Quân đưa vào sử dụng có liên quan gì đến việc cải tiến năng suất của các doanh nghiệp?
Tôi nhận thấy, thông tin phục vụ cho việc cải tiến ở Việt Nam thường thiếu và không liên tục, nên Minh Quân lập ra trang web này để cung cấp thông tin đều đặn và cập nhật liên tục cho doanh nghiệp.
Thông qua trang web, chúng tôi còn mong muốn tạo ra diễn đàn để tập hợp các chuyên gia, người có kinh nghiệm nhằm cung cấp thông tin tư vấn bổ ích cho doanh nghiệp, nhất là những công ty ở xa. Việc tư vấn, đào tạo qua trang web vừa giúp nhiều doanh nghiệp có cơ hội tiếp cận thông tin, dịch vụ, vừa giảm chi phí. Trong thời gian tới chúng tôi sẽ gia tăng tiện ích cho khách hàng của trang web bằng cách xây dựng phần mềm đo lường và so sánh năng suất trực tuyến để khách hàng có thể tự nhập các số liệu một cách bảo mật, từ đó nhận được kết quả tính toán chỉ số năng suất của doanh nghiệp cũng như giúp so sánh với các doanh nghiệp khác cùng ngành nghề mà không sợ lộ bí mật kinh doanh. Trọng trường hợp muốn cải thiện thứ hạng trong “Bảng chỉ số cạnh tranh năng suất doanh nghiệp”, các chuyên gia của chúng tôi sẽ giúp họ phân tích, tìm ra những điểm yếu cần cải tiến.
TẤN ĐỨC thực hiện
